|
|
 |
Znamenite ličnosti i značajni događaji |
 |
Ličnosti:
Svetozar Marković
Rođen je 22. septembra1846 godine u Zaječaru. Otac mu je 12. februara 1852 godine,
dekretom postavljen za načelnika sreza levačkog sa središtem u Jagodini. Svetozar je
pošao u prvi razred u Jagodini, ali ga je zavrsio u Rekovcu, gde je njegov otac Radoje
preselio porodicu. .....
Opširnije o Svetozaru Markoviću
Umro je 10. marta 1875 godine u Trstu. Brat Jefrem prenosi njegovo telo i osamnaest dana
kasnije sahranjuje ga na jagodinskom gropblju gde i danas počiva.
22. septembra 1946 godine na stogodišnjicu njegovog rođenja Jagodina dobija naziv
Svetozarevo i nosi to ime do 1992 godine kada joj je vraćen stari naziv Jagodina.
Đura Jakšić
Đura Jakšić, knjizevnik i slikar, rođen je u Srpskoj Crnji 1832 god.
U Jagodini je boravio od 1869 do 1872 godine.
Opširnije o Đuri Jakšiću
Hajduk Veljko Petrović
Imao je dve žene. Sa prvom zenom Marom (rođaka ili posestrima Stanoja Glavaša) je
živeo najpre u Smederevskoj nahiji a potom u Negotinu, pa u Jagodini do 1809 godine, kada
se ona preselila u Beograd a on pred Turcima pobegao u Poreč (okolina Donjeg Milanovca).
U Poreču je našao mladu i lepu devojku po imenu Stana. Potom je prvoj ženi poklonio kuću i imanje u Jagodini. Međutim ni drugoj ženi nije
bio veran, već se viđao i sa prvom, tako da je 1812 njegova prva žena Mara rodila
njegovo dete sina Radovana (Raku)
Koča Anđelković
Koča Anđeklović (1755-1788) je vođa srpskih ustanika u austrijsko-turskom ratu
1788-91. Neposredno po izbijanju rata prešao je iz Banata u Srbiju, podigao na ustanak
nekoliko srpskih nahija, oslobodio Požarevac, Palanku, Batočinu i Kragujevac. Turci su
ga uhvatili septembra 1788 u Tekiji i nabili na kolac. Ovo srpsklo ratovanje poznato je
kao Kočina krajina.
Posle ovog ustanka janičarima je zabranjen povratak u Beogradski pašaluk.
Miloje Teodorović
Miloje je bio rodom iz sela Crnča nedaleko od manastira Jošanica. U vreme prvog srpskog ustanka
odlikovao se hrabrošću, pa je postao vođa ustanka u Levču i Temniću. Vlast mu se
prostirala od Morave više Jagodine pa sve do Trstenika. Za vreme generala Mihaljevića u
Kočinoj krajini Miloje je bio kaplar frajkorski. Kao takav vojevao je i protiv Napoleona.
Kada je knez Miloš 1815. godine zaključio mir sa Marašli Ali-pašom Miloje je određen
za srpkog izaslanika, sa kaluđerom Neofitom iz manastira Nikolj u Ovčaru, na pregovorima
u Carigradu, gde je vodio pregovore sa Portom.
Prema pričanju očevidaca Miloje je bio visok, plećat čovek i glavat. Imao je veđe i
velike brkove crnomanjaste boje. Bio je krupna glasa i imao je poveći trbuh. Kažu da je
bio težak 100 oka. Nosio je ćurak i čakšire vezene i dobre konje je uvek jašio. Bio
je pobratim Hajduk Veljka koji mu je često dolazio u goste. Posle višednevnih gozbi
Crnču, silazili bi noću u Jagodinu i svu noć vijali Turke po mahalama, a u zoru se
vraćali i nastavljali da piju vino. I danas se čuvaju njegova sablja i asa izvezen
zlatom-dobio ih je od sultana 1815. (jedinstveni primerak te vrste u Evropi). Umro je 1832
godine. Na nadgrobnoj ploči izrezana je njegova slika sa sabljom u ruci.
Sa jušne strane hrama manastira Josanica nalazi se grobnica familije kneza Miloja
Teodorovića, "vojvode levačkog za vreme Karađorđa".
Stanko Arambasić
Rođen je u Levču u selu Kolaru (sada u opštini Jagodina). Za vreme vladavine
Adži-Mustaj paše bio je bimbaša nad svom Srpskom vojskom koja je branila Beogradski
pašaluk od janičara i Pasmandžijine vojske. Ubijen je u okolini Smedereva u jednoj
krčmi na noćenju.
Stefan Jakovljević
Stefan Jakovljević je vodja ustanika iz jagodinske nahije u I srpskom ustanku .
Vukoman
1804 godine Vukoman iz Jagodinske nahije je ušao u Praviteljstvujušći sovjet, kada se
on proširio.
Velisav Stanojlović
1807 Velisav Sttanojlović postaje član Praviteljstvujušćeg sovjeta i prelazi u
Beograd.
Prokleta Jerina
Irina (Jerina) srpska despotica, poreklom grkinja iz porodice Kartakuzena, žena Despota
Đurđa Brankovića, za koga se udala 1414. Bila je nepopularna u narodnom predanju i
nazvana "Prokleta Jerina". Pretpostavlja se da ju je otrovao sin Lazar. Njena
ćerka Mara je postala sultanica. Stari grad u blizini Ivkovačkog manastira se zove
Jerinin grad.
Kučuk Alija
Dve najvažnije bitke na samom početku prvog srpskog ustanka odigrale su se u Jagodini. U
njoj se bio utvrdio najgori od svih dahija Kučuk Alija sa vođom krdžalija Gušancem
Alijom. U prvoj bici Karađorđe je pretrpeo neuspeh, a u drugoj je pobedio Turke i
oslobodio Jagodinu.
Događaji:
Adži Prodanova buna
U jesen 1814 i u jagodinskoj nahiji je planula Adži prodanova buna.
Ranjavanje Mladena Milovanovića - Gospodar Mladen
Posle bitke na Cegru 1809 godine i poraza srpske vojske, Karađorđe je u Jagodini
pucajući ranio Mladena zbog neposlušnosti. Naime Mladen je nagovorio Petra Dobrnjca da
zapali šančeve postavljene u Ćupriji koji su trebali da posluže kao odstupnica srpskoj
vojsci.
Proklamacija o ratu protiv Turaka
1737 godine u Jagodini koja je tada bila izvestan Politički centar Srbije pod Austrijskom
upravom objavljena je proklamacija o ratu protiv Turaka.
Otvaranje prve osnovne škole
1815 godine otvorena je prva osnovna
škola u Jagodini.
Otvaranje prve fabrike u Jagodini
1846 godine otvorena je fabrika stakla
"Avramovac", na reci Belici ispod Crnog vrha. Osnivač i vlasnik je Avram
Petronijević. To je prva fabrika stakla u Srbiji (Paraćin 1907, Pančevo 1930).
Železnica
23 avgusta 1884 godine iz Beograda za Niš pošao je prvi voz u Srbiji. Tog dana u
Jagodinu je voz iz Beograda stigao u 15h30 min.
Put od Beograda do Jagodine trajao je 4h41 min.
| Red vožnje prvog voza kroz Srbiju. "Četvrtak, 23. avgust 1884. godine - Beograd"
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||